24 آبان 1400 09:28
جهت آشنایی با نحوه برگزاری این مسابقه، مصاحبهای با خانم دکتر نصیری قیداری، عضو هیات علمی دانشگاه شریف و دبیر کمیته ملی مسابقه انجام شده است که در ادامه میآید.
مسابقه و روند برگزاری مسابقه
با توجه به اهميت موتورهاي الکتريکي در بخش صنعت و خانگي و لزوم سنجش پتانسيل و توانمنديهاي داخل کشور و احصاء فناوريهاي داخل و بومي نمودن فناوريهاي مرتبط با اين بخش "مسابقه ملي طراحي و ساخت موتور پربازده" بهعنوان رقابتي جهت همافزايي پتانسيلهاي موجود و سوق دادن فعاليت هاي علمي و فناورانه به اهداف مشخص و از پيش تعيين شده و رفع چالش هاي صنعت کشور در اين بخش با همکاري ساير نهادهاي حاکميتي و بخش خصوصي آغاز شد.
مسابقه حاضر، دومین دوره از سری مسابقات ملی الکتروموتور پربازده است که با هدف طراحی موتور پربازده برای کولر آبی اجرا میشود. با حمایت ستاد اقتصاد دیجیتال معاونت علمی و فناوری ریاست جمهور؛ شرکت دانشبنیان موتور سهند و پژوهشگاه نیرو برگزارکنندگان مسابقه هستند.
مسابقه در دو کلاس برگزار میشود: موتورهای مغناطیس دائم و غیرمغناطیس دائم و شامل هر دو فاز طراحی و ساخت نمونه عملی است.
هدف برگزاری این مسابقه
مسابقه طراحي ساخت الکتروموتور پربازده يک مسابقه ملي، مشابه مسابقات علمي و فن آوری رايج است که در نظر است با حمايت مسئولين، به صورت مستمر برگزار گردد. هدف از اين مسابقه، تقویت و توسعه پژوهش در حوزه فناوریهای نوین ماشینهای الکتریکی، شناسایی استعدادها و پژوهشگران برتر این حوزه و معرفی آنها به شرکتهای سازنده و کاهش مصرف انرژی بخش خانگی از طریق حمایت از تولید انبوه و تجاریسازی طرحهای منتخب مسابقه است.
نحوه برگزاری این مسابقه و شرایط کسانی که در این مسابقه میتوانند شرکت کنند
مسابقه شامل طراحی و ساخت موتور پربازده مغناطیس دائم یا غیرمغناطیس دائم برای کاربرد کولر آبی است. بخش طراحي شامل دو مرحله طراحي مفهومي و طراحي تفصيلي است. در این مرحله، تيمها موظف به طراحي موتور الکتريکي مورد نظر، براساس مشخصات مندرج در دفترچه قوانين مسابقه هستند.
مرحله طراحي مفهومي با ارسال "طرح پيشنهادي اوليه" که به منزله ثبتنام تیمها است، آغاز ميشود. پیشبینی ما این است که این مرحله تا دی ماه سال جاری ادامه داشته باشد. سپس طرحهای ارائه شده توسط کمیته علمی مسابقه که از متخصصان دانشگاهی و صنعتی در زمینه ماشینهای الکتریکی هستند به دقت مورد ارزیابی و داوری قرار میگیرد. سپس تیمهایی که حداقل امتیاز لازم برای ورود به مرحله بعد را دریافت کنند، دو ماه فرصت خواهند داشت که جزییات طراحی خود را تکمیل و در قالب "دفترچه طراحي تفصيلي" ارائه نمایند. "دفترچههای طراحي تفصيلي"، بار دیگر توسط کميته علمي، مورد ارزيابي و سنجش قرار گيرد و تیمهای منتخب فاز طراحی، تا پایان خرداد 1401 معرفی میشوند و به این ترتیب مرحله ساخت آغاز میشود.
نکته حائز اهمیت این است که طرح های منتخب کمیته علمی که از سوی تیمهای دانشجوئی ارائه شده باشند، با همکاری شرکت بنیان موتور سهند نمونهسازی و تست میشوند. نمونهسازی و تست اولیه سایر طرحهای منتخب کمیته علمی که از سوی شرکتهای صنعتی و دانش بنیان ارائه شده باشند، بر عهده تیمهای مربوطه است.
پس از اتمام مهلت نمونهسازی، در شهریور 1401، تمام موتورهای ساخته شده توسط کمیته علمی مورد آزمون قرار میگیرد. موارد آزمون نیز در دفترچه قوانین مسابقه به اطلاع شرکتکنندگان میرسد. بعد از آزمونهای عملی، براساس نتایج این آزمونها و امتیاز کسب شده تیمها در مرحله طراحی تفضیلی، هیات داوران، تیمهای برگزیده را معرفی مینماید که این برگزیدگان در اختتامیه مسابقه که در مهرماه 1401 برگزار خواهد شد؛ جوایز خود را دریافت میکنند.
اما در خصوص شرکتکنندگان باید عرض کنم که افراد از موسسات و مراکز علمي آموزشي و پژوهشي، شرکتهاي دانش بنيان و فناور صنعت الکتروموتور و درايو، شرکتهاي توليد کننده الکتروموتور و درايو و افراد نوآور و دارای فناوري در بخش صنعت الکتروموتور و درايو، در قالب تیمهای یک تا هشت نفره میتوانند در مسابقه شرکت کنند.
نحوه انتخاب تیمهای برتر و امتیازاتی که برای آنها در نظر گرفته خواهد شد
همانطور که در بخش قبل اشاره شد، ده تیم برتر مرحله طراحی، به تشخیص کمیته داوران و بر اساس ارزیابی و داوری دقیق طرحهای تفضیلی ارائه شده آنها، تعیین و معرفی میشوند. این ده تیم، کمک هزینه ساخت دریافت میکنند و مراحل ساخت و آزمونهای حین ساخت را میتوانند در محل شرکت بنیان موتور سهند و با همکاری آنها طی کنند. این ده تیم به همراه سایر تیمهایی که مجوز ورود به مرحله ساخت را دریافت کنند، بعد از ساخت نمونه نهایی، دوباره با هم رقابت خواهند داشت و برگزیدگان نهایی مسابقه از میان تیمهایی انتخاب میشوند که آزمونهای عملی را با بهترین نتیجه پشت سر بگذارند.
در کلاس طراحی و ساخت موتور مغناطیس دائم، به سه تیم نخست به ترتیب 200، 150 و 100 میلیون ریال جایزه نقدی اهدا میشود. در کلاس موتور غیر مغناطیسدائم نیز به دو طرح برگزیده به ترتیب 200 و 150 میلیون ریال جایزه نقدی تعلق میگیرد.
همچنین پس از اتمام مسابقه به تيمهاي شرکت کننده و اعضاي آنها گواهي حضور در مسابقه اهدا خواهد شد. اين گواهينامه براي تيمهايي است که مرحله ساخت را (صرف نظر از جايگاه تيم) با موفقيت به اتمام رساندهاند. همچنین تسهیل حمایت مالی برای تجاریسازی طرحهای منتخب با کمک ظرفیتهای صندوق پژوهش و فناوری صنعت برق و انرژی و تسهیل حمایت مالی برای تجاریسازی طرحهای منتخب از طریق تسهیلات کم بهره بند ز تبصره 15 قانون بودجه از دیگر جوایز مسابقه است.
مهمترین دستاورد این مسابقه و کمکی به صنعت برق خواهد نمود
برای اینکه بتوانم به این سوال پاسخ بدهم، لازم است در خصوص اهمیت استفاده از موتور پربازده و نقش آن در بهینه سازی مصرف برق توضیح دهم.
موتورهاي الکتريکي از جمله مهمترين اجزاء خطوط توليد صنايع مختلف (مانند نفت، فولاد، سيمان، حمل و نقل و ...) هستند. همچنين موتورهاي الکتريکي بخش مهمي از سيستمها و تجهيزات تجاري و خانگي هستند که روزانه با آنها سر و کار داريم. بر اساس برآوردهاي بعمل آمده، در کشور ما بيش از دو ميليون موتور الکتريکي (در محدوده تواني يک کيلووات تا چند مگاوات) در خطوط توليد صنايع مختلف و بيش از یکصد ميليون موتور الکتريکي در لوازم خانگي موجود در منازل مسکوني، در حال کار هستند که مصرف انرژي الکتريکي آنها بيش از 55 درصد از مصرف انرژي الکتريکي کل کشور است. كولرهاي آبي هم يكي از لوازم پرحجم مورد استفاده در زمان هاي پيك مصرف برق در ايران است. تقريبا از حدود 70 سال پيش كه اين محصول در كشور توليد شده است نوآوري در روند توليد اين محصول صورت نگرفته است. مطابق مطالعات انجام شده تعداد كولرهاي آبي در كشور در سال 1397 حدود 18 ميليون و طبق پيش بيني هاي انجام شده در سال 1410 اين تعداد حدود 30 ميليون دستگاه (فقط در بخش خانگي) برآورد ميشود. همچنين مطابق مطالعات صورت در کشور گرفته کولرهاي آبي در حال حاضر ديماندي بالغ بر 10،000 مگاوات بر شبكه در ساعت هاي پيك تحميل ميكنند كه این معادل یک ششم توان تولیدی کشور می باشد. نکته قابل توجه این است که با بکارگیری فنآوری های جدید و موتورهای پربازده و جایگزینی موتورهای در حال کار فعلی در کولر آبی مي توان تا 4000 مگاوات دیماند در پيك مصرف، صرفه جویی انجام داد.
حامیان و تجاریسازی طرحهای برگزیده دور دوم مسابقه
یکی از برگزارکنندگان این دوره از مسابقه، یک شرکت دانش بنیان در حوزه ماشینهای الکتریکی، به نام "شرکت بنیان موتور سهند" است و یکی از دلایل انتخاب این شرکت به عنوان برگزار کننده بالا بردن امکان تجاریسازی طرحهای برتر است. از سوی دیگر، شرکتهای بزرگ تولیدکننده کولر آبی کشور نظیر شرکت لورچ نیز از حامیان مسابقه هستند. لذا امیدواریم با کمک این دوستان بتوانیم فرایند تجاریسازی طرحهای برتر را دنبال کنیم.
همچنین تسهیل حمایت مالی برای تجاریسازی طرحهای منتخب با کمک ظرفیتهای صندوق پژوهش و فناوری صنعت برق و انرژی و تسهیل حمایت مالی برای تجاریسازی طرحهای منتخب از طریق تسهیلات کم بهره بند ز تبصره 15 قانون بودجه 1400 از جوایز این مسابقه برای طرحهای برتر است.
سرنوشت طرحهای برگزیده در دور اول این مسابقه
دوره اول مسابقه، با هدف طراحی موتور برای فن 100 وات برگزار شده بود. برخی از تیمهای منتخب دوره اول طرحهای خود را به بخش صنعتی ارائه کردند و درحال تجاریسازی و ارائه محصولات خود به بازار هستند.
در پایان، از دانشجویان علاقمند به حوزه ماشینهای الکتریکی دعوت میشود از فرصت این مسابقه، استفاده نمایند. با توجه به اینکه ساخت و تست ماشینهای الکتریکی معمولا هزینه زیادی دارد، خیلی از دانشجویان شانس تجربه کردن فرایند ساخت یک ماشین را ممکن است به راحتی نداشته باشند ولی با شرکت در این مسابقه دانشجویان خوشفکر و باهوش، میتوانند با ارائه طرحهای خلاقانه، ضمن بهرهمندی از کمک هزینه ساخت، طی بازدیدهایی که از شرکتهای موفق ترتیب خواهیم داد و استفاده از دانش و تجربه کمیته علمی که از خبرگان دانشگاهی و صنعتی در زمینه ماشینهای الکتریکی هستند؛ فرایند ساخت و تست یک ماشین را از صفر تا صد تجربه کنند و مهمتر اینکه از حمایتهای مورد نیاز برای تجاریسازی ایدههایشان استفاده کنند.