گروه پژوهشی پایش و کنترل نیروگاه در سال 1389 پس از انحلال گروه الکتریک و تجمیع با بخش‌هایی از گروه بهره‌برداری نیروگاه با هدف اجرای پروژه‌های کاربردی و ارائه خدمات آزمایشگاهی به بخش کنترل و ابزار دقیق صنعت برق و بخصوص نیروگاه‌ها تشکیل گردید.
این گروه در حوزه‌های مختلف سیستم‌های اندازه‌گیری، پایش و کنترل نیروگاه پروژه‌های متعددی به انجام رسانیده است که مباحث مرتبط با شناسايی و مدلسازی فرآيندهای نيروگاهی، روش‌های كنترل فرآيند، پايش عملكرد و وضعيت، كنترل نيروگاه‌های حرارتی، كنترل نيروگاه‌های برق آبی، كنترل مولدهای توليد پراكنده، شبيه سازهای نيروگاهی، حفاظت و سطح ايمنی در سيستم‌های كنترل نيروگاهی را شامل می‌شوند. بعلاوه این گروه دارای سه آزمایشگاه کالیبراسیون، آزمایشگاه آزمون عملکرد (تست کارایی) و آزمایشگاه اتوماسیون صنعتی می‌باشد.
در ادامه با تغییر رویکرد گروه از انجام پروژه‌های کاربردی موردنیاز در صنعت کنونی، به پیگیری مباحث موردنیاز در آینده صنعت برق کشور، مطالعات و پروژه‌های گروه به مباحث کلیدی و موردنیاز در آینده صنعت برق کشور در حوزه سیستم و کنترل معطوف گردیده است. این مطالعات که عمدتا متاثر از انقلاب صنعتی چهارم می‌باشند تکیه ویژه‌ای بر بکارگیری سیستم‌های نهفته و اینترنت، شبکه‌سازی سیستم‌های کنترل و نقش کنترل در سطوح تصمیم‌گیری سطح بالا، تکنولوژی داده، خودکارسازی و هوشمندسازی خواهند داشت.
گروه پایش و کنترل در تلاش است که با اتکا به ابزارهای نوین در حال توسعه در حوزه سیستم و کنترل در سطح دنیا و با استفاده از پتانسیل موجود در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی کشور، راهبری دانش روز سیستم و کنترل در حوزه صنعت برق را بر عهده گرفته و بهروز رسانی تکنولوژیهای مرتبط در سطح ملی را تسهیل نماید. با عنایت به نقش کلیدی سیستم‌های کنترل در انقلاب صنعتی در حال رخداد، نتیجه این تلاش در حوزه دانشی و تکنولوژی آینده صنعت برق چشمگیر بوده و نیازمند بذل توجه محققان علاقه‌مند و تصمیم‌گیران این حوزه می‌باشد.